کوره های سفالگری، تولید تخصصی، محوطۀ صنعتی، جامعۀ خان سالار تفسیری وارونه از یافته‌های باستان شناختی تپه پردیس

در کاوش­های تپه پردیس چند سازۀ حرارتی کشف شده که «کوره­های سفالگری» خوانده شده­اند و با توجه به تمرکز آنها در شرق تپه، کاوشگران این­ها را کوره­های تولید تخصصی و متمرکزِ سفال در بخشِ صنعتی یک روستای هزارۀ پنجم پ.م تصور کرده­اند. نگارنده در این مقاله می­کوشد تا با روش تحلیلی-تفسیری و به کمک مقایسه­های متعدد، کارکرد واقعی این سازه­ها را بررسی کند و به استناد چندین مدرک باستان­شناسی نشان دهد که برداشت­های کاوشگران از اساس درست نیست و تمامی تفاسیر ارائه شده بر پایۀ این تعابیر باید به کلی مورد بازنگری قرار گیرد. مدارک مورد بررسی نشان می­دهد که سازه­های حرارتی پردیس کارکردی به عنوان کوره نداشته­اند و نمی­توان به استناد آنها ارتباط مستقیمی میان ماهیت تپه پردیس با تغییرات در سطوح اجتماعی جامعه برقرار کرد و نمی­توان پذیرفت این سازه­ها ارتباطی با شکل و ساختار جامعه و نظام­هایی داشته­اند که آن را جامعۀ طبقاتی، نخبگان و خان­سالارها می­نامند. سازه­های حرارتی تپه پردیس در پیش از تاریخ ایران یگانه نیستند و نمونه­های متعددی از آنها در بافت مسکونی چندین محوطه از جمله سیلک جنوبی، زاغه، اسماعیل­آباد، جیران­تپه، قره­تپه قمرود به دست آمده و به روشنی گونه­ای از اجاق/ بخاری دیواری را نشان می­دهند.